Endoanalni i endorektalni ultrazvuk

Endoanalni ultrazvuk (EAUS) predstavlja savremenu, neinvazivnu dijagnostičku metodu kojom se pomoću specijalno dizajnirane ultrazvučne sonde, postavljene u analni kanal, detaljno prikazuju slojevi zida analnog kanala, mišića analnog kanala i okolne strukture, dok se endorektalni ultrazvuk (ERUS) koristi za detaljnu vizualizaciju zida rektuma i okolnih struktura u dubljim delovima rektuma.

ERUS je naročito važan u “stagingu” tumora rektuma, jer omogućava procenu dubine infiltracije tumora i eventualnog zahvatanja okolnih limfnih čvorova.

Ove metode imaju značajnu primenu u evaluaciji integriteta unutrašnjeg i spoljašnjeg analnog sfinktera, kao i u razlikovanju i praćenju patoloških procesa u anorektalnoj regiji.

Anatomija mišića (sfinktera) analnog kanala

Unutrašnji analni sfinkter – građen od glatkih mišića, predstavlja nastavak cirkularnog sloja mišićnog zida rektuma. On radi nehotično i odgovoran je za osnovni tonus analnog kanala, odnosno za automatsko zadržavanje stolice i gasova.

Spoljašnji analni sfinkter – građen od poprečno-prugastih mišića, obuhvata analni kanal spolja i radi voljno, tj. pod našom svesnom kontrolom. Aktivira se prilikom svesnog zadržavanja stolice i gasova.

Puborektalni mišić – deo mišića levatora anusa koji oblikuje „petlju“ oko rektuma i povlači ga napred, čime pomaže zadržavanje stolice.

Prednosti ovih metoda

Glavna prednost EAUS i ERUS je mogućnost precizne vizualizacije anatomskih detalja koji se drugim metodama teže prikazuju, čime se postiže visok stepen dijagnostičke tačnosti. To je posebno važno u planiranju daljeg lečenja i operativnih zahvata, naročito kod pacijenata sa simptomima kao što su fekalna inkontinencija, hronične fistule, rektalni prolaps ili komplikacije nakon porođaja i hirurških intervencija.

EAUS → procena sfinktera i analnog kanala (inkontinencija, fistule, povrede, prolaps),

ERUS → procena tumora i lezija zida rektuma (posebno u onkologiji).

Indikacije za endoanalni/endorektalni ultrazvuk uključuju:

• dijagnostiku apscesa i perianalnih fistula,
• otkrivanje i praćenje presakralnih cisti,
• prikaz i evaluaciju lezija rektuma,
• procenu kod pacijenata sa fekalnom inkontinencijom,
• detekciju i evaluaciju povreda perineuma i oštećenja analnog sfinktera,
• procenu porođajnih povreda kod žena,
• dijagnostiku i praćenje rektalnog prolapsa.

Priprema za pregled i tok pregleda

Priprema za pregled zavisi od indikacije zbog koje se radi. U većini slučajeva nije potrebna nikakva posebna priprema, dok se u određenim situacijama preporučuje primena blage klizme ili rektalnog čepića, radi pražnjenja distalnog rektuma i boljeg prikaza regije.

Tok pregleda: pregled je bezbolan,blago neprijatan i traje oko 10–15 minuta. Izvodi se dok pacijent leži na boku, a lekar pažljivo postavlja sondu u analni kanal. Dobijene slike se u realnom vremenu prikazuju na ultrazvučnom monitoru, što omogućava detaljnu analizu anatomije i patoloških promena.

Klinički značaj endnoanalnog i endorektalnog ultrazvuka

Klinički značaj: Endoanalni i endorektalni ultrazvuk omogućavaju precizno praćenje promena u analno-rektalnoj regiji, uključujući postoperativna i posttraumatska stanja. Dobijeni nalazi pomažu  da se precizno postavi dijagnoza i odredi najbolji terapijski pristup, čime se povećava efikasnost lečenja i kvalitet života pacijenata. Obe metode su bezbedne, ne koriste zračenje i mogu se ponavljati više puta, što ih čini pogodnim za praćenje pacijenata tokom dužeg perioda.